یکی از مهمترین نشانه‌های سلامتی بدن داشتن ضربان قلب نرمال و طبیعی است. ضربان قلب تعداد دفعاتی است که در هر دقیقه قلب می‌تپد. ضربان طبیعی قلبمعمولاً برای کودکان (6 تا 15 سال) 70 تا 100 بار و برای بزرگسالان( 18 سال به بالا) بین 60 تا 100 بار در دقیقه است. گرفتن نبض راهی است که می‌توانید هر بار که قلبتان می‌تپد را احساس کنید.
تعداد نبض از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نبض شما در زمان استراحت کمتر می‌شود و هنگام ورزش افزایش می‌یابد، زیرا هنگام ورزش بدن به خون غنی از اکسیژن بیشتری نیاز دارد. اندازه گیری ضربان قلب به شما کمک می‌کند تا سلامت خود را هرچه بهتر کنترل و مدیریت کنید. در واقع این روشی است که باعث می‌شود تا شما در مورد تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب و… بیشتر بیندیشید و روز به روز در مسیر سلامتی خود گام بردارید، اما ضربان طبیعی قلبچیست و چه عواملی درتغییر آن تاثیر دارند؟ این مقاله با هدف پاسخگویی به سوالات شما در این زمینه نگارش شده است پس با ما همراه باشید تا بیشتر بیاموزید.
گونه می‌توان ضربان طبیعی قلبرا اندازه گیری کرد؟
شاید بارها شنیده باشید که ریتم ضربان قلب همانند تیک تیک ساعت است و برای داشتن ضربان قلب طبیعی باید این ریتم منظم مانند عقربه‌های ساعت حرکت کند، اما ثابت شده که این نام و شباهت کاملا اشتباه است. قلب سالم مانند عقربه‌های ساعت منظم حرکت نمی‌کند. سرعت آن افزایش و کاهش می‌یابد تا نیاز بدن به اکسیژن را برآورده کند. زیرا فعالیت‌های شما در طول روز متفاوت است و از همین رو اکسیژن رسانی به سلول‌ها نیز متغییر خواهد بود. ضربان طبیعی قلباز فردی به فرد بر اساس سن، بیماری، سابقه پزشکی، سبک زندگی، مصرف دارو و … متفاوت است. با این حال، ضربان قلب غیرعادی بالا در حالت استراحت یا ضربان قلب پایین ممکن است نشان دهنده خطر حمله قلبی و حتی مرگ باشد.
یک کار ساده که افراد می‌توانند انجام دهند این است که ضربان قلب خود را در حالت استراحت بررسی کنند. انجام این کار نسبتاً آسان است. ایده خوبی است که گاهی اوقات نبض خود را بگیرید تا متوجه شوید که چه تغییرات غیرعادی در ریتم سرعت یا منظم بودن ضربان قلب شما اثر گذار است. همه عواملی که ممکن است نیاز به توجه پزشکی داشته باشند را شناسایی کنید تا از وقوع هرگونه اتفاق ناخوشایند پیشگیری کنید.
چگونه می‌توان ضربان طبیعی قلبرا اندازه گیری کرد؟
اندازه گیری دقیق ضربان قلب از طریق مچ دست و کنار گردن امکان پذیر است. اگرچه می‌توان از آرنج و قسمت بالایی پا نیز برای این منظور استفاده کرد. برای اندازه گیری ضربان قلب مراحل زیر را دنبال کنید:
1) نوک انگشت سبابه، دوم و سوم خود را روی مچ دست دیگر خود قرار دهید. یا نوک انگشت سبابه و انگشت دوم خود را در قسمت پایینی گردن خود در دو طرف نای قرار دهید.
2) به آرامی‌با انگشتان خود فشار دهید تا زمانی که احساس کنید خون در زیر انگشتان جریان دارد. ممکن است لازم باشد انگشتان خود را کمی‌به سمت بالا یا پایین حرکت دهید تا زمانی که نبض را احساس کنید.
3) حالا به عقربه بزرگ ساعت نگاه کنید. ضربانی را که احساس می‌کنید برای 10 ثانیه بشمارید. این عدد را در شش ضرب کنید تا ضربان قلب (نبض) شما در دقیقه به دست آید.
حداکثر ضربان قلب بالاترین ضربان قلب است که در طول انجام تمرینات شدید ورزشی به دست می‌آید. یک روش ساده برای محاسبه حداکثر ضربان قلب پیش بینی شده، عدد 220 را از سن خود کم کنید. حداکثر ضربان قلب پیش بینی شده برای یک فرد 40 ساله 180 ضربه در دقیقه است.
چگونه می‌توان ضربان طبیعی قلبرا اندازه گیری کرد؟
چه عواملی در تغییر ضربان طبیعی قلبتاثیر دارند؟
همانطور که گفته شد، در بزرگسالی، محدوده طبیعی ضربان قلب در حالت استراحت 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. عوامل بسیاری می‌توانند باعث تغییر یا افزایش ضربان قلب شوند. درزیر به برخی از این عوامل اشاره شده است:
ورزش: هنگامی‌که ورزش می‌کنید، ضربان قلب شما باید افزایش یابد تا خون بیشتری در بدن پمپاژ شود. یک فرد عادی حدود 5 تا 6 لیتر در دقیقه خون پمپاژ می‌کند. این میزان برای یک فرد معمولی هنگام انجام تمرینات ورزشی 20 لیتر در دقیقه و برای ورزشکاران حتی می‌توانند تا 35 لیتردر دقیقه باشد.
قهوه و نوشیدنی‌های انرژی زا: کافئین با مسدود کردن آدنوزین ضربان قلب را افزایش می‌دهد. این یک ماده شیمیایی در مغز است که باعث خواب آلودگی و کاهش ضربان قلب می‌شود.
استرس: استرس و هیجان باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود و از این طریق موجب افزایش ضربان قلب شود.
چه عواملی در تغییر ضربان طبیعی قلبتاثیر دارند؟
عفونت: عفونت‌های جدی، به ویژه زمانی که در جریان خون پخش می‌شوند، فشار بیشتری بر قلب وارد می‌کنند، زیرا جریان خون بیشتری برای حمل سلول‌های ایمنی از مغز استخوان و غدد لنفاوی برای هدف قرار دادن عفونت مورد نیاز است. ضربان قلب سریعتر به پزشکان هشدار می‌دهد که عفونت شدید است.
بیماری تیروئید: تیروئید غده‌‌‌ای در گردن است که برای حفظ متابولیسم کار می‌کند. غده تیروئید پرکار می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد و باعث کاهش وزن، تحریک پذیری، عدم تحمل گرما و اسهال شود.
آریتمی‌های قلبی: فعالیت الکتریکی طبیعی قلب نیز می‌تواند بر ضربان طبیعی قلباثر گذار باشند و منجر به تاکی آریتمی‌شود که در آن قلب تند و غیر طبیعی می‌زند. فیبریلاسیون دهلیزیشایع ترین آریتمی‌قلبیاست که در آن نبض نامنظم می‌شود و می‌تواند علائمی‌مانند تپش قلب، تنگی نفس و سبکی سر را ایجاد کند.
شناخت دقیق دلایل و علتهای بالا رفتن یا پایین آمدن ضربان طبیعی قلبباید توسط پزشکان متخصص در کلینیک‌های مجهز کنند کلینیک آریتمیدکتر محمود افتخارزاده و دکتر میرمعصومی‌انجام شود. برای پیدا کردن کلینیک معتبر در این زمینه شما می‌توانید به صورت حضوری یا از طریق سایت اقدام کنید. برای راحت تر شدن کار خود می‌توانید به آدرس تهران خیابان ولیعصر- خیابان توانیر(عباس پور) پلاک 22 مراجعه نمایید. یا با شماره تلفن‌های 88881891، 87793628، 88793389 تماس بگیرید.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17402-pulse--heart-rate
https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/fitness/expert-answers/heart-rate/faq-20057979